ΙΣΤΟΡΙΑ

Οι Έλληνες της Κωνσταντινούπολης δημιούργησαν πολλούς συλλόγους στην περιοχή για όλα τα αθλήματα, αλλά κυρίως για το ποδόσφαιρο. Το 1875 δημιουργήθηκε ο Αθλητικός Πολιτιστικός Σύλλογος «Ερμής» στην περιοχή Γαλατά και στην ευρύτερη περιοχή που ονομάζεται σήμερα Μπέγιογλου, με στόχο την ανάδειξη Ελλήνων αθλητών και τη διατήρηση της ελληνικής ιδεολογίας. Ο Α.Π.Σ. Ερμής αποτέλεσε τον αρχαιότερο ποδοσφαιρικό σύλλογο που ιδρύθηκε στην τουρκική επικράτεια.

Το 1922 αναγκάστηκε να διακόψει τη λειτουργία του έπειτα από παρέμβαση των τουρκικών αρχών. Το 1914 είχε ιδρυθεί η «Ελληνική Ομάδα Ποδοσφαίρου», η οποία επίσης αναγκάστηκε να σταματήσει τις δραστηριότητές της το 1922. Οι δύο σύλλογοι συγχωνεύτηκαν και δημιούργησαν τον Αθλητικό Σύλλογο Πέραν Κωνσταντινουπόλεως, αποκαλούμενο απλούστερα Πέρα Κλουμπ (τουρκ. Pera Spor Kulübü / αγγλ. Pera Sports Club). Η ομάδα Πέρα Κλουμπ συνέχισε να υφίσταται, άλλαξε αργότερα την ονομασία της σε Μπέγιογλουσπορ (Beyoğluspor), συνεχίζει να υφίσταται σε ερασιτεχνικό επίπεδο ποδοσφαίρου έως και σήμερα και είναι αδελφοποιημένη με την ΑΕK. Στα πρώτα ξεκινήματα της η Πέρα Κλουμπ είχε ως βασικά χρώματα το μαύρο, το πορτοκαλί και το φούξια.

Οι Έλληνες Κωνσταντινουπολίτες είχαν ήδη δημιουργήσει την ΑΕΚ στην Κωνσταντινούπολη και εγκαταστάθηκαν στην Αθήνα, μαζί με Έλληνες αθλητές του Πέρα Κλουμπ, συναντιόντουσαν σε ένα αθλητικό μαγαζί ιδιοκτησίας των Αιμίλιου και Μενέλαου Ιωνά, στην οδό Βερανζέρου στο κέντρο της Αθήνας. Εκεί δημιουργήθηκε η ιδέα της ΑΕΚ και ο ίδιος ο σύλλογος, ενώ οι διαδικασίες ίδρυσης ολοκληρώθηκαν το 1924. Η αρχική ιδεολογία του συλλόγου ήταν η συνέχιση των αθλητικών δραστηριοτήτων της Πόλης, αλλά και η διατήρηση της ιδεολογίας των Κωνσταντινουπολιτών μέσω ενός αθλητικού συλλόγου, που θα κρατά ζωντανά τα ήθη, τις αξίες και τις παραδόσεις των Ελλήνων προσφύγων.

Τα πρώτα χρόνια χωρίς έδρα
Στην πρώτη δεκαετία του '20 η ΑΕΚ κατόρθωσε να ξεπεράσει σε φήμη παλαιότερους συλλόγους, όπως ο Πανιώνιος και ο Απόλλων, χάρη και στο μεγάλο πληθυσμό των προσφύγων, που είχαν ενστερνιστεί ή εκφράζονταν από την ιδεολογία της ομάδας, εναντίον και των τότε πολιτικών καταστάσεων. Στο πρώτο κάλεσμα σύναξης Κωνσταντινουπολιτών που βρίσκονταν στην Αθήνα, έτρεξαν να στελεχώσουν την ΑΕΚ όλοι οι ποδοσφαιριστές που ήρθαν από την Πόλη. Ο τερματοφύλακας Νίκος Κίτσος, οι οπισθοφύλακες Ιερεμιάδης και Ασδέρης, οι μέσοι Κεχαγιάς, Δημόπουλος, Παρασκευάς και οι επιθετικοί Καραγιαννίδης, Μπαλτάς, Μήλας, Ιππιάδης και Γεωργιάδης. Πολλά ήταν τα προβλήματα στο ξεκίνημα, καθώς δεν υπήρχε γήπεδο ή κάποιο γυμναστήριο, για να μπορούν να προπονούνται οι ποδοσφαιριστές. Με την ίδρυση του συλλόγου έγιναν αμέσως προσπάθειες να βρεθεί μια λύση και να χρησιμοποιεί η ομάδα τον χώρο των γηπέδων τένις, κοντά στις στήλες του Ολυμπίου Διός.

Ως πρώτος αγώνας της νεοσύστατης ποδοσφαιρικής ομάδας της ΑΕΚ καταγράφηκε μια φιλική αναμέτρηση που διεξήχθη τον Οκτώβριο του 1924 με αντίπαλο τον Ατρόμητο Αθηνών, με τον οποίο αναδείχθηκε ισόπαλη 1–1. Στο πρώτο (δεύτερο του θεσμού) πρωτάθλημα Αθηνών που συμμετείχε (1924–25) η ΑΕΚ νίκησε στις 14 Δεκεμβρίου 1924 το ιστορικό Σ.Π. Γουδί με 4–2 (πρώτος επίσημος αγώνας) και εν συνεχεία ηττήθηκε στις 6 Ιανουαρίου του 1925 από τον Παναθηναϊκό με 1–0, ενώ στις 18 του ίδιου μήνα επικράτησε με 4–0 του Απόλλωνα. Στη βαθμολογία του 2ου ομίλου Αθηνών, τερμάτισε δεύτερη και αντιμετώπισε στον ημιτελικό την 1η Μαρτίου 1925, την Αρμενική Ένωση, την οποία νίκησε με 1–0 (εύστοχο πέναλτι του Μπαλτά). Στον μεγάλο τελικό αντιμετώπισε τον Παναθηναϊκό, ο οποίος απέκλεισε με 4–0 τον Ατρόμητο και ήταν το μεγάλο φαβορί. Στις 8 Μαρτίου, ημέρα του τελικού, ο νικητής κρίθηκε από εύστοχο πέναλτι στο 58ο λεπτό, που πέτυχε ο παίκτης του Παναθηναϊκού, Απόστολος Νικολαΐδης. Έτσι η ΑΕΚ στο πρώτο αθηναϊκό πρωτάθλημα που έλαβε μέρος, λίγο έλειψε να κατακτήσει τον τίτλο, όμως της έλειπε κυρίως η ομοιογένεια.

Το 1926 και το 1927 ήρθαν στην ΑΕΚ δύο σπουδαίοι ποδοσφαιριστές της Πέρα Κλουμπ, ο Κώστας Νεγρεπόντης αρχικά και ο Σταύρος Εμμανουηλίδης στη συνέχεια. Οι μεταγραφές και οι προσθήκες συνεχίστηκαν και το 1928 ήρθε ο αμυντικός, σερβικής καταγωγής, αλλά γεννημένος στην Κωνσταντινούπολη, Ροβέρτος Μάλλιος (Γκάλιτς) και μέχρι το 1930 η ΑΕΚ είχε δημιουργήσει μια ισχυρή ομάδα, όμως το γεγονός ότι ο σύλλογος δεν είχε ακόμη μόνιμη έδρα, αλλά αγωνιζόταν κυρίως σε γήπεδο πλησίον του Ναού του Ολυμπίου Διός και στο σημερινό γήπεδο Απόστολος Νικολαΐδης, αποτελούσε το σημαντικότερο πρόβλημα.

Πέρα Κλουμπ (1922)
Πέρα Κλουμπ (1922)

Η ΑΕΚ το 1924
Η ΑΕΚ το 1924

Η ομάδα το 1925
Η ομάδα το 1925
Νέα Φιλαδέλφεια και πρώτες επιτυχίες (1930–1941)

ΑΕΚ 1939, στο πρώτο της πρωτάθλημα
Ο πρώτος πρόεδρος της ΑΕΚ ήταν ο Κωνσταντίνος Σπανούδης, ο οποίος ήταν υπουργός στην κυβέρνηση του Βενιζέλου. Ο Σπανούδης ζήτησε από την κυβέρνηση έναν χώρο για την ομάδα, ώστε να προπονείται. Έτσι από το 1926 ο σύλλογος χρησιμοποίησε μια έκταση στη Νέα Φιλαδέλφεια, η οποία φιλοξένησε την ομάδα και έγινε κατά κάποιον τρόπο το προπονητικό κέντρο της. Το 1930 η έκταση πέρασε στην ιδιοκτησία του συλλόγου και σύντομα ο Ελευθέριος Βενιζέλος έδωσε εντολή να δημιουργηθεί το γήπεδο της ΑΕΚ στον ίδιο χώρο, ο οποίος στη συνέχεια φιλοξένησε την ομάδα για πάνω από 70 χρόνια και έγινε η μόνιμη έδρα της. Τα εγκαίνια μάλιστα του γηπέδου το 1930 έγιναν παρουσία του γηραιού πρωθυπουργού και πρωτεργάτη παλαιότερα της Μεγάλης Ιδέας.

Ο πρώτος επίσημος αγώνας της ΑΕΚ στη Νέα Φιλαδέλφεια έγινε στις 9 Νοεμβρίου 1930 εναντίον του Αθηναϊκού, με την ΑΕΚ να νικά 3–0, χάρη σε γκολ των Νεγρεπόντη (2) και Ηλιάσκου. Το πρωτάθλημα Αθηνών της περιόδου 1930–31 είχε φαβορί την ΑΕΚ, όμως διακόπηκε και δεν ολοκληρώθηκε ποτέ. Στο νέο πρωτάθλημα Ελλάδας, που άρχισε τον Φεβρουάριο του 1931, η Ένωση ξεκίνησε με μια μεγάλη σε έκταση ήττα από τον Ηρακλή στη Θεσσαλονίκη με 8–1 (η οποία παραμένει ακόμα και σήμερα η μεγαλύτερη σε έκταση σε επίσημη διοργάνωση) και ακολούθησε νέα ήττα εκτός έδρας από τον Απόλλωνα, με 2–0. Στις 15 Φεβρουαρίου 1931, στον πρώτο αγώνα πρωταθλήματος στη Νέα Φιλαδέλφεια, η AEK νίκησε 3–2 τον Εθνικό Πειραιώς. Εν τέλει στην πρώτη της συμμετοχή σε πανελλήνιο πρωτάθλημα η ΑΕΚ τερμάτισε τέταρτη με 13 βαθμούς σε 14 αγώνες.

Ο πρώτος τίτλος ήρθε την περίοδο 1931–32, όταν κατέκτησε το κύπελλο Ελλάδας νικώντας τον πρωταθλητή της ίδιας περιόδου, Άρη Θεσσαλονίκης με 5–3. Αστέρι της ομάδας ήταν ο βετεράνος πια Κώστας Νεγρεπόντης, ποδοσφαιριστής τις δεκαετίες του '10 και του '20 στην ελληνική Πέρα Κλουμπ της Πόλης, την ομάδα που ουσιαστικά αποτέλεσε πρόγονο της ΑΕΚ. Οι υπόλοιποι παίκτες της ομάδας που αγωνίστηκαν στον τελικό ήταν οι Γιάμαλης, Μάλλιος, Νταϊσπάγγος, Αργυρόπουλος, Κωνσταντινίδης, Πάτροκλος, Μπαλτάς, Ι. Τζιραλίδης, Ηλιάσκος και Π. Τζιραλίδης. Αντιθέτως, στο πρωτάθλημα την ίδια περίοδο δεν τα πήγε εξίσου καλά, καθώς τερμάτισε στην 8η και τελευταία θέση, συγκεντρώνοντας μόλις 9 βαθμούς σε 14 αγώνες.

Ο Κώστας Νεγρεπόντης έπειτα από αυτήν την περίοδο αποχώρησε από την ενεργό δράση, ενώ τον ακολούθησαν και άλλοι αστέρες της ομάδας, η οποία χρειαζόταν ανανέωση. Ο σύλλογος πέρασε μια μικρή περίοδο κάμψης και ανέκαμψε αγωνιστικά την περίοδο 1935–36, όταν πρωτοεμφανίστηκε το επιθετικό δίδυμο αποτελούμενο από τους Κλεάνθη Μαρόπουλο και Τρύφωνα Τζανετή. Τον Νοέμβριο του 1937 η ΑΕΚ πραγματοποίησε ένα ταξίδι επιστροφής στη γενέτειρά της, την Κωνσταντινούπολη, για δύο φιλικές συναντήσεις. Στις 27 Νοεμβρίου 1937 ηττήθηκε από την Ατές Γκιουνές με 2–1 και την επόμενη μέρα νίκησε τη Φενέρμπαχτσε με 3–2. Στην ομάδα της ΑΕΚ αγωνιζόταν τότε και ο Κύπριος Κώστας Βασιλείου (ο πρώτος ποδοσφαιριστής από τη μεγαλόνησο που αγωνίστηκε στην Ελλάδα), ο οποίος στον συγκεκριμένο αγώνα σημείωσε δύο γκολ. Οι δύο αγώνες έγιναν στο γήπεδο Ταξίμ, έδρα της Γαλατασαράι.

Έχοντας πλέον δημιουργήσει ένα εξαιρετικό σύνολο, κατέκτησε το πρώτο της πρωτάθλημα την περίοδο 1938–39, ενώ κερδίζοντας την ίδια περίοδο και το κύπελλο έγινε η πρώτη ομάδα που κατέκτησε το νταμπλ στην Ελλάδα. Την επόμενη περίοδο 1939–40, με τον Νεγρεπόντη στη θέση του προπονητή πλέον, κατέκτησε και πάλι το πρωτάθλημα. Την περίοδο 1940–41 το πρωτάθλημα Αθηνών διεκόπη λόγω του Β' Παγκοσμίου πολέμου, ωστόσο μία εβδομάδα πριν από την έναρξη των τοπικών πρωταθλημάτων, η ΑΕΚ είχε σημειώσει μία ευρεία νίκη με σκορ 7–3 επί του Ολυμπιακού σε φιλικό αγώνα που έγινε στην έδρα της, (με την ομάδα του Πειραιά να παίρνει άτυπη ρεβάνς στις 15 Απριλίου 1963 όταν και επικράτησε του Δικεφάλου με 7–1). Η πορεία εκείνης της ομάδας σταμάτησε άδοξα λόγω του πολέμου, όμως ήταν ξεκάθαρο πως εκείνη την περίοδο (1938–1941), ήταν ασυναγώνιστη. Πρωταγωνιστές της τριετίας αυτής υπήρξαν οι Δελαβίνιας, Ρίμπας, Σκλαβούνος (τερματοφύλακες), Γάσπαρης, Κοντούλης, Γ. Παπαδόπουλος, Σέλτσικας (αμυντικοί), Γκογκότσης, Δ. Καπάνταης, Κυτίδης, Μάγειρας (Σίμος), Ξένος (Μαρκόπουλος), Κ. Μανέττας, Σπυρίδης (μέσοι), Αναγνωστόπουλος, Κ. Βασιλείου, Κουτσουλιέρης, Β. Μανέττας, Μαρόπουλος, Νικολόης, Τζανετής, Φίλης, Χατζησταυρίδης και Κ. Χριστοδούλου (επιθετικοί).
Ηλιάσκος, Δημόπουλος, Νεγρεπόντης, Εμμανουηλίδης
Ηλιάσκος, Δημόπουλος, Νεγρεπόντης, Εμμανουηλίδης

Χατζησταυρίδης, Τζανετής, Μαρόπουλος, Χριστοδούλου
Χατζησταυρίδης, Τζανετής, Μαρόπουλος, Χριστοδούλου

ΑΡΧΙΚΗ ΣΕΛΙΔΑ